Wyrok TSUE dotyczący kredytów frankowych

W dniu 03.10.2019r. ogłoszony został wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE), na który z niecierpliwością czekali polscy Frankowicze, sądy rozpoznające ich sprawy, a także banki, które udzielały kredytów frankowych indeksowanych do franka szwajcarskiego.

Wyrok TSUE jest korzystny dla Frankowiczów, ponieważ potwierdza, że nie ma formalnych przeszkód do unieważniania umów kredytowych przez polskie sądy.

Zaczęło się od sprawy polskich Frankowiczów

W listopadzie 2008r. małżonkowie Justyna Dziubak i Kamil Dziubak zawarli umowę kredytu hipotecznego z Reiffeisen Bank Polska S.A. Wartość kredytu została wyrażona w złotych polskich, ale indeksowana była do waluty obcej (franka szwajcarskiego). Okres kredytowania wynosił 480 miesięcy. Małżonkowie Dziubak, podobnie jak tysiące innych kredytobiorców w tamtych latach, zdecydowali się właśnie na kredyt frankowy indeksowany do franka szwajcarskiego, ponieważ był on dla nich finansowo najkorzystniejszy. Ponadto pracownik banku, który podpisywał z nimi umowę, namawiał ich właśnie na zaciągnięcie takiego kredytu, wskazując, że stabilny od lat kurs franka szwajcarskiego gwarantuje bezpieczeństwo walutowe.

Kurs franka zaczął rosnąć...

W niedługim czasie po zawarciu umowy kredytu, kurs franka szwajcarskiego zaczął sukcesywnie rosnąć, a wraz z nim rosnąć zaczęła wysokość rat kredytu, które małżonkowie Dziubak zmuszeni byli spłacać co miesiąc. Zwiększyło się także saldo kredytu. Było to konsekwencją tzw. postanowień indeksacyjnych zawartych w regulaminie, stanowiącym integralną część umowy kredytu, które ukształtowane zostały przez bank w sposób krzywdzący dla kredytobiorców i rażąco naruszający ich interesy. Finalnie kredytobiorcy zmuszeni byli płacić raty dwukrotnie wyższe niż oszacowane przy zawieraniu umowy kredytowej.

Klauzule abuzywne w umowie kredytu frankowego

W związku z powyższym małżonkowie Dziubak wystąpili do sądu z żądaniem stwierdzenia nieważności zawartej przez nich umowy kredytu frankowego. W uzasadnieniu wskazali oni, że umowa zawiera tzw. klauzule abuzywne, które pozwalają bankowi na niczym nieograniczone kształtowanie przez bank wysokości ich zobowiązań pieniężnych. Na skutek usunięcia tych nieuczciwych postanowień umowa kredytu nie może być wykonywana, a w związku z tym jest nieważna.

Sąd, który rozpoznawał sprawę wyżej wymienionych kredytobiorców, podzielił zarzuty, że umowa zawiera postanowienia niedozwolone. Jednakże sąd zaczął się zastanawiać, czy w związku z tym po wykluczeniu tych abuzywnych postanowień umowa kredytu powinna nadal obowiązywać i być traktowana jako kredyt „złotówkowy”, ale oprocentowany według stawki LIBOR, czy może umowa taka nie może być wykonywana i w związku z tym jest nieważna. Z uwagi na te wątpliwości sąd zwrócił się do TSUE z tzw. pytaniami prejudycjalnymi.

Wyrok TSUE w sprawie kredytów frankowych

W wyroku z dnia 03.10.2019r. Trybunał uznał, że nie ma formalnych przeszkód, aby unieważnić całą umowę kredytu indeksowanego do waluty obcej, jeśli zawarta w niej nieuczciwe postanowienia. TSUE wskazał, że głównym przedmiotem umowy kredytu indeksowanego do waluty obcej (w analizowanym przypadku do franka szwajcarskiego) jest bowiem mechanizm indeksacji. Jeśli więc właśnie postanowienia regulujące mechanizm indeksacji są abuzywne i w związku z tym tracą moc obowiązującą, to zniesiona zostaje indeksacja i całkowicie zmienia się charakter takiej umowy kredytu, gdyż odpada ryzyko kursowe. To powoduje, że utrzymywanie w mocy takiej umowy jest bardzo wątpliwe.

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wskazał też, że polskie przepisy nie pozwalają sądowi na uzupełnianie luk w umowie po usunięciu z niej niedozwolonych postanowień. Sąd może zastąpić klauzule abuzywne innymi przepisami tylko wówczas, gdy obie strony wyrażą na to zgodę oraz gdy bez takiego zastąpienia zmuszony byłby stwierdzić nieważność całej umowy, wskutek czego kredytobiorca narażony byłby na szczególnie dotkliwe skutki takiego unieważnienia (np. musiałby niezwłocznie zwrócić bankowi całą kwotę niespłaconego dotychczas kapitału).

TSUE zaznaczył, że sąd rozpoznający sprawę powinien się kierować interesem kredytobiorcy wtedy, o ile ten chce skorzystać z przysługującego mu systemu ochrony prawnej. Zatem jeśli kredytobiorca nie wyrazi zgody na zastąpienie klauzul abuzywnych innymi postanowieniami, ale będzie żądał unieważnienia umowy, to sądowi nie pozostanie nic innego, jak stwierdzić nieważność takiej umowy.

Co oznacza wyrok TSUE dla polskich Frankowiczów

Jak wskazano powyżej, TSUE w wyroku z dnia 03.10.2019r. wyraził stanowisko, że w przypadku kredytu frankowego indeksowanego do franka szwajcarskiego, nie ma żadnych przeszkód do unieważnienia umowy kredytu, chyba że strony zgadzają się na utrzymanie w mocy obowiązującej umowy i przyjęcie np. że jest to kredyt w złotówkach, ale oprocentowany stawką LIBOR.

Zaznaczyć jednak należy, że wyrok TSUE nie oznacza dla polskich Frankowiczów ani automatycznego przewalutowania ich kredytów frankowych, ani automatycznego uznawania przez banki, że umowy te są nieważne. Należy liczyć się z tym, że banki na pewno nie dadzą za wygraną i nadal będą zachowywać się tak, jak gdyby nic się nie zmieniło – a więc naliczać raty z uwzględnieniem swojego kursu franka szwajcarskiego. Nie zanosi się też na prawne uregulowanie sytuacji Frankowiczów przez polskiego ustawodawcę.

Konieczne jest zatem aby Frankowicze wzięli sprawy w swoje ręce i dochodzili swoich racji na drodze sądowej – najlepiej korzystając z profesjonalnej pomocą prawnika.

Więcej o wyroku TSUE z 03.10.2019 dowiesz się z artykułu: https://kancelariaproximo.pl/wyrok-trybunalu-sprawiedliwosci-unii-europejskiej-tsue-w-sprawie-frankowiczow/

Radca prawny Nina Wolska
Kancelaria Prawna Proximo Opole

Dodaj komentarz