Profilaktyka czerniaka – o nowotworze, który nie musi zaskakiwać

Istnieją sprawy, które z łatwością zamiatamy pod dywan. Bo niewygodne, bo nie dotyczą „tu i teraz”, bo jakoś tak… lepiej o nich nie myśleć. Czerniak to właśnie jeden z tych tematów. Wiemy, że istnieje. Kojarzymy, że chodzi o raka skóry. Ale dopóki nie zobaczymy niepokojącej plamki, dopóki ktoś bliski nie zachoruje – nie zaprzątamy sobie tym głowy. A szkoda. Bo czerniak nie czeka, aż znajdziesz czas. Działa po cichu, szybko i bez litości. Tymczasem profilaktyka czerniaka to najprostsze, co możemy dla siebie zrobić – spojrzeć na swoją skórę uważnie i nie odkładać reakcji na później. To nie wymaga wiele. A może zmienić wszystko.

Skóra pamięta. Wszystko

Czerniak nie pojawia się z dnia na dzień. Nie jest też karą za coś, co wydarzyło się wczoraj. To raczej efekt tego, co działo się przez wiele lat – intensywnego opalania bez ochrony, przypadkowych poparzeń słonecznych w dzieciństwie, wizyt w solarium czy po prostu zaniedbywania kontroli skóry.

Skóra zapamiętuje każde jedno słońce. Nawet to wiosenne, łagodne, które wydaje się jeszcze „niegroźne”. Każdy moment, gdy piekło, czerwieniło się, schodziła z nas skóra to był sygnał, że doszło do uszkodzenia. A każde takie uszkodzenie zwiększa ryzyko powstania raka skóry.

Co to właściwie jest czerniak?

Nie każdy wie, że czerniak skóry to nie jest „zwykły rak skóry”. To nowotwór złośliwy wywodzący się z komórek barwnikowych tzw. melanocytów. Może pojawić się w miejscu, gdzie wcześniej znajdował się „zwykły” pieprzyk, ale równie dobrze może wyrastać tam, gdzie skóra wcześniej była zupełnie gładka. Może być mały i wyglądać niepozornie. Albo mieć nieregularny kształt, zmieniać kolory i po prostu „coś w nim nie gra”.

Wbrew temu, co sądzi wiele osób ten nowotwór nie dotyczy tylko osób starszych. Coraz częściej diagnozuje się go u młodych ludzi, nawet dwudziesto- czy trzydziestolatków. A gdy już się pojawi, może bardzo szybko dawać przerzuty. To właśnie dlatego tak ważna jest profilaktyka czerniaka i to nie tylko raz w życiu, ale regularnie.

Jak rozpoznać, że coś może być nie tak?

Nie trzeba być dermatologiem, żeby zauważyć, że coś na skórze wygląda inaczej niż zwykle. Trzeba tylko przyjrzeć się sobie z odrobiną uważności. Są takie proste zasady – jak metoda ABCDE – które pomagają wychwycić niepokojące zmiany:

• A – asymetria: jedna połowa znamienia nie pasuje do drugiej,
• B – brzegi: postrzępione, nierówne, rozmyte,
• C – kolor: wiele odcieni brązu, czerni, czasem czerwieni,
• D – średnica: większa niż 6 mm (ale małe zmiany też mogą być groźne!),
• E – ewolucja: znamię zmienia się w czasie, np. rośnie, swędzi, boli, krwawi.

Jeśli cokolwiek się zmienia – warto to sprawdzić. Lepiej usłyszeć, że „to nic”, niż żałować, że się zareagowało zbyt późno.

Więcej o tym nowotworze w artykule: Czerniak skóry – jak wygląda i jak rozpoznać jego objawy?

Profilaktyka czerniaka – słowo, które brzmi jak obowiązek, ale nim nie jest

Samo słowo „profilaktyka czerniaka” może kojarzyć się z nudą, czymś narzuconym z góry. A w rzeczywistości to po prostu zestaw nawyków, które mogą dać spokój. Nic wielkiego – kilka minut miesięcznie, odrobina rozsądku latem i kontrola raz w roku. Tylko tyle – a może tyle zmienić.

Co można robić?

• Krem z filtrem SPF 30 lub więcej – każdego dnia, nie tylko na plaży.
• Nakrycie głowy i okulary przeciwsłoneczne – zwłaszcza w godzinach największego nasłonecznienia.
• Unikanie solarium – naprawdę nie warto ryzykować dla chwilowej opalenizny.
• Samokontrola skóry – raz w miesiącu, dokładnie, z użyciem lusterka lub z pomocą bliskiej osoby.
• Wizyta u dermatologa raz do roku – najlepiej z dermatoskopią, czyli specjalnym badaniem znamion.

To nie są rzeczy, które mają przerażać. To codzienne gesty, które mogą po prostu dać bezpieczeństwo.

Co jeśli coś już jest?

W gabinecie onkologicznym nierzadko pojawiają się osoby, które „coś widziały od dawna, ale to nie bolało”. Problem w tym, że czerniak bardzo często nie boli. Nie daje żadnych objawów poza zmianą wyglądu. I właśnie dlatego czas działa na jego korzyść.

Gdy jednak zostanie wykryty odpowiednio wcześnie, szanse na całkowite wyleczenie są naprawdę bardzo wysokie. Zabieg chirurgiczny, czasem obserwacja, w niektórych przypadkach dodatkowe leczenie – ale wszystko zaczyna się od jednej decyzji: że warto się temu przyjrzeć.

Nie chodzi o to, by żyć w strachu. Chodzi o to, żeby nie przeoczyć momentu, w którym jeszcze można wszystko naprawić.

Profilaktyka czerniaka ratuje zdrowie i życie

Czerniak nie wybiera – może dotknąć każdego. Osoby z jasną karnacją, dzieci, młodych dorosłych, ludzi, którzy przez lata pracowali na słońcu, ale też tych, którzy po prostu zapomnieli o kremie z filtrem podczas jednych wakacji.

Ale można się przed nim bronić. Można go wykryć wcześnie. Można sobie zaoszczędzić trudnych rozmów, stresu, skomplikowanego leczenia. I to jest najważniejsze, bo wszystko zaczyna się od uwagi. Od decyzji, że warto obserwować swoją skórę. Że warto się badać. Że zdrowie to nie luksus, tylko coś, co naprawdę można mieć pod kontrolą.

Autor: lek Bartosz Bieżyński

Lekarz Bartosz Bieżyński jest chirurgiem onkologiem specjalizującym się w diagnostyce i leczeniu nowotworów skóry, w szczególności czerniaka.

W swojej praktyce koncentruje się na wczesnym wykrywaniu zmian skórnych. Przeprowadza dermatoskopowe badania całego ciała, oceniając znamiona i wszelkie niepokojące zmiany pod kątem ich potencjalnego zagrożenia.

W razie potrzeby kwalifikuje pacjentów do zabiegów, które sam wykonuje, zarówno w zakresie dermatochirurgii, jak i kriochirurgii.

W pracy łączy wiedzę medyczną z dużą konocentracją na potrzebach pacjenta. Każdego traktuje indywidualnie, z empatią i zaangażowaniem, dbając nie tylko o precyzyjną diagnostykę, ale też o komfort i poczucie bezpieczeństwa.

Dodaj komentarz