Sól - właściwości i rodzaje

Cokolwiek by powiedzieć o soli, jedno jest pewne – mamy do niej raczej ambiwalentny stosunek. Z jednej strony powszechnie mówi się o jej szkodliwości i poszukiwaniu zdrowszych zamienników, z drugiej zaś trudno jest obejść się bez szczypty soli, zwłaszcza gdy chodzi o potrawy. Tak więc używamy soli na co dzień – a czasem i na potęgę! I to chyba szkodzi nam najbardziej – nie same właściwości soli, a ilości, w jakich jest spożywana. Sól bowiem, poza wieloma wadami, posiada też kilka zalet – te jednak okazują się szczególnie korzystne wówczas, gdy używamy soli z umiarem.

Zalecane spożycie

Zalecane dzienne spożycie soli powinno wynosić nie więcej niż 6 gramów, co odpowiada jednej płaskiej łyżeczce do herbaty. Tymczasem, jak wynika z badań przeprowadzonych przez Światową Organizację Zdrowia, nasi rodacy spożywają jej trzykrotnie więcej. Problemem ten dotyczy zresztą nie tylko Polaków, lecz także ogółem – wszystkich mieszkańców naszej planety. A ponieważ sól stanowi główne źródło sodu w naszej codziennej diecie, a poza właściwościami leczniczymi i odżywiającymi posiada przede wszystkim istotne walory smakowe, trudno jest z niej zrezygnować.

Poważne skutki nadmiaru soli w diecie

Należy jednak pamiętać, by jeść ją z umiarem, w przeciwnym bowiem razie może mieć negatywne skutki zdrowotne. Najczęstszym zarzutem kierowanym pod adresem soli jest zwiększone ryzyko zachorowań na tzw. choroby cywilizacyjne. Dowiedziono już przecież naukowo, że sól przyczynia się do powstawania nadciśnienia tętniczego raz pozostałych chorób układu krążenia takich, jak zawały serca czy wylewy.

W ostatnich latach lekarze doszukują się również powiązań między spożywaniem soli a wzrostem zachorowań na raka żołądka i występowaniem udaru mózgu. Powszechnie wiadomo bowiem, że sól sprzyja powstawaniu wrzodów. Co więcej, wpływa również na zwiększone pobieranie i zatrzymywanie wody w organizmie, co z kolei może prowadzić do obrzęku nerek, zwłaszcza wówczas gdy nie pracują zbyt sprawnie. To także nie najlepsza wiadomość dla pań, które chcą zadbać o zgrabną sylwetkę – sól bowiem sprzyja rozwojowi cellulitu i utrudnia spalanie zbędnych kalorii, jednocześnie wypłukując z organizmu cenne minerały.
Szczególnie narażone na negatywne skutki jej spożywania są małe dzieci, u których sól może prowadzić do obciążenia pracy nerek oraz zwiększać ryzyko chorób wieku dorosłego. Dlatego w tym przypadku powinno zrezygnować się ze stosowania soli w ogóle.

Powyższe argumenty powinny jednak stanowić przestrogę przede wszystkim dla tych, którym soli nigdy dosyć.

Rodzaje soli

Poza ilością, w jakiej jest spożywana, istotna jest także jej jakość – dlatego warto zastanowić się również nad samym rodzajem soli, po którą sięgamy.

Na sklepowych półkach jest ich wiele i zazwyczaj nasz wybór bywa jeśli nie podyktowany głównie względami finansowymi, to przede wszystkim instynktowny – sięgamy po to, co kupujemy najczęściej.

A co wybieramy najczęściej? Sól kuchenną – co, jak się okazuje, nie jest dobrym rozwiązaniem. Tak zwana sól kuchenna jest popularna głównie za sprawą ceny, jednak nie posiada żadnych właściwości odżywczych czy leczniczych – wszystkie bowiem składniki mineralne są z niej wypłukiwane podczas procesu produkcji. Stąd jej zamienna nazwa – sól oczyszczona. Co prawda, najczęściej wybieramy jej odpowiednik w postaci soli jodowanej, jednak poza jodem nie posiada ona żadnych mikroelementów, które wypłukiwane są w procesie chemicznego oczyszczania. Zresztą i sam jod jest tu sztucznie dodawany.

O wiele zdrowsza jest sól kamienna wydobywana z podziemnych kopalni w postaci bloków, brył lub kamieni, a następnie mielona, przesiewana i czyszczona. To natomiast, że wydobywana jest na dużych głębokościach, przekłada się na znaczną zawartość składników mineralnych. Wciąż jednak mimo to, podobnie jak sól kuchenna, charakteryzuje się wysokim stężeniem chlorku sodu.

Dlatego zapewne według zaleceń lekarzy najkorzystniej jest spożywać sól morską, otrzymywaną poprzez odparowanie wody morskiej. Zawiera ona wszystkie makro- i mikroelementy, przy dość niskim stężeniu chlorku sodu, które wynosi zaledwie 34%. Spośród dostępnych na rynków rodzajów soli jest więc najzdrowsza, choć nie najtańsza. Jednak biorąc pod uwagę dzienne zapotrzebowanie na sól, a nawet to, ile w rzeczywistości jej spożywamy, warto dopłacić te kilka złotych więcej. Sól morska bowiem poza wysoką zawartością składników mineralnych, ma działanie oczyszczające – usuwa toksyny z organizmu i poprawia wygląd skóry – i lecznicze – pozwala zmniejszyć ryzyko zachowań na niektóre choroby. Badania dowodzą, że Hiszpanie, Japończycy
i Wenezuelczycy, którzy spożywają tylko sól morską, o wiele rzadziej chorują na miażdżycę oraz białaczki limfatyczne.

Poza wspomnianymi rodzajami soli na rynku dostępny jest również tzw. kwiat soli. Jest to odmiana najbogatsza w minerały – stanowią ją bowiem drobne kryształki i płatki, które powstają w procesie odparowywania na powierzchni solanek. W produkcji tego typu soli wyspecjalizowała się Francja. Kwiaty soli nie są jednak trudno dostępne również i w Polsce – znajdziemy je w każdym większym sklepie, gdzie pudełko kosztuje około 30 zł. Jakkolwiek produkt ten przeznaczony jest nie tyle do gotowania, ile do ozdabiania potraw.

Istnieją zresztą inne jeszcze odmiany soli, którą różnicuje się według rozmaitych kryteriów. Na przykład ze względu na sposób mielenia wyróżniamy sól gruboziarnistą lub drobnoziarnistą.

W ostatnich lata na popularności zyskują również sole kolorowe (np. sól czerwona, która powstaje w wyniku połączenia soli morskiej z pyłem wulkanicznych) oraz sole aromatyzowane (z chili bądź z cytryną).

Rozmaite zastosowania

Poza kuchnią sól znajduje również zastosowanie w przemyśle chemicznym i garbarstwie, także w układach chłodzenia oraz w przemyśle kosmetycznym.

Szczególnie przydatna okazuje się również zimą – służy wówczas do posypywania dróg i chodników w celu rozpuszczenia zalegających je śniegu i gołoledzi.

Pozytywne działanie

Chociaż zaleca się, by tak często jak to możliwe zastępować sól ziołami i przyprawami, nie można jej całkowicie wyeliminować z naszej diety. Sól bowiem dostarcza organizmowi sodu, który jest potrzebny do przesyłania impulsów nerwowych i prawidłowego funkcjonowania mięśni. Również, gdy spożywana jest z umiarem, w odpowiednich ilościach, wpływa korzystnie na utrzymanie równowagi kwasowo-zasadowej i reguluje gospodarkę wodną organizmu. Sól znajduje także swoje zastosowanie w leczeniu chorób górnych i dolnych dróg oddechowych. Z kolei dodana do kąpieli ma działanie odprężające, nawilżające i odżywiające.

Nie od dziś jest znane także i jej uzależniające oddziaływanie. By jednak ta zależność przynosiła więcej korzyści niż strat, mile widziane jest również, by jej spożywanie szło w parze ze zdrowym rozsądkiem.

Dodaj komentarz